PLATTDÜÜTSCH/008: Albersdörp - 'n ganzet Dörp vun Albn un Feen (SB)

ALBERSDÖRP

'n ganzet Dörp vun Albn un Feen un allerhand so'n Kröpptüüch

Wenn een wat över de Geschich vun dat scheune Land `Dithmarschn' weeten will, denn mark he gau, dat dat gonnie so lich is, as viellich bi anner Gegnden. Denn hier, wo de Winn so mannimol rummelt un brummelt un dat wille Meer aans ünner Woter sett, dor warrn uck jümmers mol wedder de Beuker, in de de Geschich vun de veelen Dörper opschrieven ward, wechspeult.

Un denn weer dor je uck noch de Kreege, de de dickköppigen Dithmarscher mannimol banni tosetz. Mol weern dat de Holsteener, de mit 'n gewaldi Heer vun Soldotn in dat Land introck un in Meldörp brandschatzn deen, so dat all de wertvulln Kroom över de eegn Geschich in Dutt gohn dee, bevör de moodign Buern se denn in de berühmte Schlach, wo hüüd de Dusen-Düwels-Warf steiht, ophooln kunnt; 'n annern mol kummt vun't Meer een Schipp mit de Normannen; or de Herzog Jehann Adolp schick sien Lüüd, um de starkn Willn vun dat Buernvulk to breken.

Wenn dor mol jüss nix in Busch weer, denn geev dat uck noch veele lütte Slachten vun'e Dörper ünnernanner. De Wesselburener kunn de Büsumer op Dod nie utstohn, de Meldörper un de Marner weern sick al gonnie greun. Un de Lunner, de ligg in Klinch mit de Hemmer un so wieder. Dor geev dat meis nich een Dörp, dat nich so'n Gechner harr. Un wenn se sick denn in'e Hoor kreegn deen, denn passeert dat je uck mol mehr or weniger afsichli, dat dor een Kark or een Standesamt afbrenn mit aans, wat dor so bin weer.

Kott un good - över de Geschich vun'e Dithmarscher geev dat `n ganzn Barch Spekulatschons, ober mit Seekerheit kunn man noch nie mol seggn, wo denn in wücke Tied de Grenzn leggn deen, dor je de Floot dor ständi wat vun'e Land afspeuln un mannimol uck wat trüchloten dee, dat de Lüüd an de Küss sick denn mit Diekbu seekern.

So geev dat mol de Insel Trischn, de sick dat Meer worhoolt harr, Büsum weer vör lang Tied, as dat noch 'n Insel weer, 'n ganzet Stück grötter, un över de friesischn Inseln Rungholt un Strand, de 'n grootn Storm mol wechswemmt harr, geev dat uck allerhand Vertelln.

Een Anhaltspunkt över de eegn Herkunft un Vergangenheid weern denn je noch de Dörpsnohm, denn de spreek of 'n ganz indüüdi Sprook, uck wenn man dat hüüt kaum noch wohr warn dee. De Noom vun'e Eider to'n Biespill, de stammt noch ut de Tied vör de Christentum, as de Minschn noch nie an de een Gott glöövn deen, sünnern an veele Wesn ünner un över de Eer. Dor geev dat Wotan, Odin, un de Meeresgott, de nennt se `Aegyr'. Eider heet, dor se je to dat Meer föhrn dee: Aegyr Döör, de Döör, de to düssn Gott vun'e Meer föhrt. Un dor de Minschn, sünnerli de wortkargn Friesn un Dithmarscher, nie gern lange reedn muchn, dor kött se dat al bald af op `Eider'.

Uck över de Beschaffenheid vun'e Landschaff segg de Nohm vun'e Dörper 'n ganzn Barch ut. Hemme weer vör langen Tied so unwirtli, dat de Feinde vun düsse Sied, de Nordfreesn, dor wiss nie dör koom kunnt. Hüüt sech man in't Hochdüütschn, se ward dor an't Vörankoom `hemmt'.

Un Wesselburen - as dat Land noch banni unwirtli weer un de Minschn grootn Mood wiesn, sick överhaupt dor mit eer Keuh un Swiens antosiedeln, dor weer dat lütje Dörp Wesseln noch wied wichtiger as Heide. Dor geev dat eens 'n grootn Markt, un denn leev dor so'n poor Buern, de seggn, se wüllt noch 'n Stück wieder rut op dat Vörland, in Richtun Wessn, wo de Winn noch duller weiht un dat Woter jümmers wedder aans wechswemmt.

Dor wüllt se nu hin. Un dat mok se denn je uck. Mit Sack un Pack trock se ut un lött sick dor nieder. Vun düsse Dach an ward se vun de Lüüd, de trüchbleevn weern, `de Wesselner Buren' nennt, un dor man je uck hier banni muulfuul weer, heet dat denn erst Weßling Buren un denn Wesselburen.

Woröver man banni weni weet, dat is, woran de Minschn vör de Christentum lööv harrn. Denn wenn man hüüt sick noch de heidnischn Relikte ut de graue Vörtied ankieken dee, de dat dor noch so geev, denn geiht dat je jümmers dormit inher, dat de Christen domols as hüüt dat negativ dorstellt. Dat sünd Opfersteen, dor hebbt de freuer so dummn Lüüd eern eegn Kinners un anner Minschn, de se nie utstohn kunnt, opfert, um vun de jeweilign Gott Schutz un wat uck jümmers to kreegn. Wenn een wichti Person krank weer, denn opfert se een Minschn, de wied ünner em stunn, un de schall uck noch Dankborkeit un Freud doröver wiesn. Ober dat weer je de Sich vun'e Christn, un wat se sülbn dink un doon harrn, bevör Korl de Groote un sien Hölpershölper mit Gewalt sien een `richti' Gott as eenzign Wohrheid dörsett harr, dat wuss man je nie.

Ober uck dor vertellt us de Dörpsnoom 'n betn wat, wo man je uck mol wiederspekeleern kunn: Dat smucke Albersdörp, wenn du ut Heid rut in Richtun Rendsburg fohrn dees, dat heet so, weil dor vör lang lang Tied veele Albn, op Hochdütsch segg man je `Elfen', leevt harrn - meern ünner de Minschn!

Kumm mit uns in't Albenlann, kumm, ick nehm di bi de Hann, un föhr di dor achtern in'e Wald kumm blots, kumm bald!

Ober wenn jüm sick nu ünner Albn so nette, dörsichti Frunslüüd vörstellt, de mit eern Töwerstock anflogen keem un de Minschn dree Wünsch erfülln deen, denn hebbt jüm sick täuscht. Nää, de Albn, dat weern, jüss as de Feen, banni gnaddelige un giftige Wesn, un schmuck weern se al gonnie!

Swattalben heet se uck, vun wegen eer düster-swatte Hautfarv! Se weern schuu un harrn mit de Minschn de meiste Tied nix an Hood - es sei denn, se weern vun sem stöört woorn. Un dat weer je nu mol passeert, as de Minschn sick in de lüttje Lichtung mit Pütt un Pann niederlöttn deen un dor anfungn, winscheep Katn to buun, wücke se sick denn inrich'n.

Mehr un mehr mutt sick dat Albnvulk in de Wälder trüchtreckn. De Minschn harrn de Albn wull sehn, ober se hölln sick al domals för so wichti, dat se nie lang frooch, ob se dor nu leevn döpp or nie. Se wulln dat, un dormit basta! De swattn Plogegeister mutt sick wohl or öbel dormit affinn. Ober wehrt hebbt se sick doch, ganz op eer eegen Oort.

Se aargern de Minschn, wo se man kunnt. Am meisten Spoß harrn se, wenn een orndli bang wer. To'n Biespill in'e Nach, wenn man noch mol rut op'n Lokus mutt oder wenn de Buern no eern Keuh kiekn mööt, de bald kalvn schulln. Sem weer dat piepegol, ob dat nu een grootn Minschn wer, or Kinners. All kricht se eer Fett wech.

So nennt de Lüüd denn de anfangs lüttje Ansammlung vun Hüüs an düssn Plackn uck `Albersdörp' no de Lüüd, de sick dor nachs in eern Drööm heimseuk un sick op de eer Boss sett, bit de swittnatt opwacht, un as dull no Luf japs.

*

Mien Ururururgrootvoder ut Albersdörp harr dor je mol sowatt beleevt, dat man vun een Generatschon to nächsten wiedervertellt. He harr nämli beus Manschetten, dat sick de Biester, wo he se nöömt, mit em anleggt:

Domols schütt de Kinners nienich ohn een ölleren alleen in Wald gohn. Ober eenmol, dor schall mien Ururururgrootvoder, domols noch'n lüttn Buttsche, in Wohld een Farken seuken, dat em utbüxt weer.

Dat weer nomeddachs un beste Sünnschien, as he sick op'n Wech in Wohld mookt. Ünnerwegns schimp un schafuder he vör sick hin, över dat düsselige Swien un över sick sülm, dat he nich oppass hett, as em de Voder dat opdreegen hett.

In Wohld worr dat bilütten schummri, ober he harr 'n Lamp mit, de he sick anzünn. Man jüss as'e 'n grootn Satz över de Woterpütt mookt, gung vun'e Geruckel de Lamp ut, un mit'nmool weer dat pickenswatte Nacht um em rum. Un denn hör he een Leed. As'n Engelsstimm klang dat, as een lock:

Dideldum, dideldi kumm, kumm röver to mi! Kumm blots, hier bis du frie! Kummst nie? Denn holt wi di!

As weern sien Feut ut Blei, so stunn he dor. Achter sick weer dat lies Wispern. Vörsichti dreih he sick um, doch denn weer dat Gewisper wech. Dat keem glieks wedder, ober jümmers wenn he sick trüchdreih, keem düsse snooksche Stimmgewirr wedder vun achtern.

Un denn harr mien Ururururgrootvoder dat lütt Farken sehn. He stratz dorop to, griep em sick mit beide Hann un löpp, so gau em de Fööt dreegen wulln, rut ut'n Wohld un rinn in Swienstall.

Ober denn düch em mit'n mol, dat dor een - or wat - weer, dat jüss will, dat he dor ringung. Ober he wisch de Gedanken wech, ritt de Stalldör op un wull dat lütt Swien rinsetten. Ober denn seech he se: Bobn op de Balkn, in een Reech sittn se, lüchn blaue Gestaltn, un se grient em an. "Dideldum, dideldi ..." fung se an to singn, un em düch, as flimmert un schimmert se jümmers mehr, as se dat singn deen.

He wull wechkieken, doch se lock un beed in eern Leed, dat he as bannt dorhin starr. Langsoom, ohn, dat he sick doröver wohr ward, sett he een Foot no de annere op wunnerscheun blaulüchn Wesn to. He hör sem giggeln un singn, un em düch, as gev dat nix scheunert, as eern sanftn Stimm totohöörn un sem achteran to folgn: "Kumm, kumm heer to mi, hier is dat scheun ...".

Dor, plötzli, weer he wor dör 'n luudet Knarrn ut sien wunnerscheun Drööm rutreeten. "Minschnskinners, Willi, nu kumm ober gau in't Hus trüch!" Sien Voder stunn achter em un pack em mit harde Hann an Kroogen. Noch jümmers banni benüsselt lot he sich ut'n Stall trecken, truuri, dat düsse scheune Droom nu toenn weer.

He kiek op de Balkn, doch wat he dor to sehn krich, lot em angst un bang warrn: Banni häßli, schnuddeli, swatte Wesn, de em hämsch angrins. "Wi krieg di noch, hihihi - wahr di gar, wi krieg di, harr harr!" Un denn ward dat jümmers schummriger um sem rum un mit'nmol weern se wech!

Un as se ut de Stall rutkoomt, dor wunner he sick gewaldi: De Morrn fung al an to dämmern - dat mööt meis acht, neegen Stünn vergohn ween, sied he losgohn weer!

In't Hus ankoom, löpp he in'e Deel an de groote Speegl vörbi. De Minsch, de sick dor sien Speeglbill nennt, kenn he meis gonnie wedder: Sien Gesich weer witt as Schnee, de Lippn blau, düster Ränner ünner de Oogn, de Blick leer un dat Hoor trotz sien grood erst foftein Johr licht un schneewitt. Un denn seech he noch wat anners: In sien Speegelbill, dor sitt jüss achter mi son lüttjet häßli Wesn, de em angrins. "Jo, jo, een Dach, dor kummst mit to us, hi, hi, hi!"

Fix dreih he sick üm, doch dor weer nix to sehn. Dor weer em een kloor: Wenn he mit de Albn mitgohn weer, denn harr sien Familje em nienich mehr lebenni weddersehn ...

*

So harr mien Ururururgrootvoder dat mien Urururgrootvoder vertellt, un de sien Söhn un so wieder. Much een de Geschich nu löövn or nie, seeker is, dat düssen Vörfohrn al mit foftein Johr, sotoseggn över Nach, schneewittet Hoor kreegn harr.

Erstveröffentlichung am 23. November 1998

5. Januar 2007